Πέμπτη 12 Μαΐου 2016

Έρευνα – 10 + 1 ψεύδη για την πιθανότητα ύπαρξης ζωής σε άλλους πλανήτες

Τ
Φανταστική απεικόνιση εξωπλανήτη. 
ον τελευταίο καιρό και δεδομένων των τόσων και τόσων γνωστών σε όλους μας προβλημάτων τα οποία αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα αυτές τις μέρες, είναι αξιοσημείωτη η στροφή 180 μοιρών που έχει σημειωθεί στην έρευνα για την ύπαρξη ζωής σε άλλους πλανήτες, εκτός του ηλιακού μας συστήματος.
Ε
κεί μου μέχρι προ τριετίας κυριαρχούσαν απόψεις όπως το ότι τα αστέρια είναι απρόσιτα για τον άνθρωπο λόγω των νόμων της φύσης και ότι οι πιθανότητες να υπάρχουν σε αυτά πλανήτες ικανοί να φιλοξενήσουν το θαύμα της ζωής ήταν ελάχιστες, ξαφνικά μία τεράστια μεταβολή λαμβάνει χώρα και όλα αλλάζουν με εκπληκτικούς ρυθμούς. Τα τελευταία αυτά λίγα χρόνια, Ευρωπαίοι επιστήμονες άρχισαν ν’ αμφισβητούν σοβαρά τον περιορισμό της ταχύτητας που προκύπτει από την Θεωρία της Σχετικότητας του Αλβέρτου Άινσταϊν, θεωρώντας πια πως το περίφημο φράγμα της ταχύτητας του φωτός δεν είναι τελικάαπίθανο να σπάσει, διάσημοι αστρονόμοι εντοπίζουν όλο και περισσότερους πλανήτες σε τροχιά γύρω από κοντινά σχετικά αστέρια με υψηλή πιθανότητα να είναι γεώμορφοι, το Βατικανό παραδέχεται επίσημα πως η θρησκεία δεν αποκλείει την ύπαρξη εξωγήινης ζωής, ενώ Αμερικανίδα πολιτικός, υποψήφια για την προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών παραδέχεται την ύπαρξη κυβερνητικών μυστικών που αφορούν στον εξωγήινο παράγοντα, υποσχόμενη μάλιστα πως θα τα μοιραστεί με τον κόσμο, σε περίπτωση που κερδίσει τις επερχόμενες εκλογές. Κι όλα αυτά την ίδια ώρα που στον ΟΗΕ υπάρχει ειδικό γραφείο για την Διπλωματία με εξωγήινους πολιτισμούς και που μεγάλοι φυσικοί όπως ο Steven Hawkins και ο Michio Kaku ερευνούν ανοιχτά τρόπους για να γίνουν δυνατά τα διαστρικά ταξίδια στο πολύ άμεσο μέλλον, ο πρώτος κάνοντας λόγο για ταχύτητες ως και στο ένα πέμπτο της ταχύτητας του φωτός και ο δεύτερος μιλώντας για ταχύτητες δέκα φορές ταχύτερες του φωτός, ήτοι ίσες με την ταχύτητα δίνης 2 του διάσημου και σε πολλά προφητικού Star Trek, η μέθοδος κίνησης των διαστημοπλοίων του οποίου είναι η ίδια ακριβώς που τώρα ερευνάται από κορυφαίους επιστήμονες. Και βέβαια προ τριετίας η ανθρωπότητα δεν είχε την δυνατότητα – ή τουλάχιστον έτσι ήταν γνωστό – να ταξιδέψει στο διάστημα ταχύτερα από τα σκάφη του προγράμματος Apollo της δεκαετίας του ’60 και του ’70… 
Τ
ο γιατί η στροφή αυτή έλαβε χώρα τόσο γρήγορα και τόσο ξαφνικά είναι σαφώς ένα άλλο θέμα. Η δήλωση του διάσημου αστροφυσικού Steven Hawkins, ότι η ανθρωπότητα πρέπει να φτάσει σε άλλα αστέρια για να εξασφαλίσει την επιβίωσή της σε περίπτωση μεγάλης κλίμακας καταστροφών είναι μεν αδιαμφισβήτητη, αλλά δικαιολογεί μόνο την αναγκαιότητα και όχι και την βιασύνη όλου αυτού του εγχειρήματος που σε μεγάλο βαθμό ο εν λόγω επιστήμων έχει πάρει στους ώμους του, υποστηριζόμενος πάντως από τον ζάμπλουτο Ρώσο μεγαλοεπιχειρηματία που αποφάσισε να χρηματοδοτήσει την έρευνά του για πιθανούς γεώμορφους πλανήτες στο κοντινό Σύμπαν. Σε μία εποχή μάλιστα όπου η Γη μας αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα όπως η μεγαλύτερη οικονομική κρίση όλων των εποχών, οι εκτεταμένες μεταναστευτικές ροές, η πάσης φύσεως τρομοκρατία, η κρίση της δημοκρατίας και του σύγχρονου τρόπου ζωής, επιδημίες όπως ο Έμπολα και ο Ζίκα και βέβαια το φρικιαστικό ενδεχόμενο ενός παγκόσμιου θερμοπυρηνικού πολέμου, το φυσικό θα ήταν η έρευνα να επιβράδυνε τα βήματά της και χαιρόμαστε που βλέπουμε πως συμβαίνει το αντίθετο… Το ερώτημα όμως παραμένει ανοιχτό: γιατί τόση βιασύνη;
Μ
ε αφορμή τα παραπάνω, θα παραθέσω τα 10 συν 1 ψεύδη τα οποία λέγονται σχετικά με τις πιθανότητες ύπαρξης εξωγήινης ζωής σε άλλους πλανήτες από άτομα που δεν έχουν επαρκή γνώση του αντικειμένου ή που για κάποιον λόγο προσπαθούν εσκεμμένα να κάνουν κάτι τέτοιο πιστευτό. Μαζί θα παραθέσω και τις 10 συν 1 εξηγήσεις του γιατί οι θεωρίες αυτές είναι ψευδείς και δεν πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν…


  1.    «Πλανήτες γύρω από άστρα με μικρή φωτεινότητα δεν μπορούν να έχουν ζωή.» Δεν ισχύει διότι το μόνο που επηρεάζει η φωτεινότητα του άστρου είναι η απόσταση της κατοικήσιμης ζώνης του. Όσο μικρότερο λοιπόν είναι ένα αστέρι, τόσο πιο κοντά του θα έχει τους πλανήτες που ενδεχομένως φιλοξενούν ζωή…
  2.      «Πλανήτες γύρω από άστρα με μεγάλη φωτεινότητα δεν μπορούν να έχουν ζωή.» Ούτε και αυτό ισχύει για τον ίδιο λόγο. Και αυτά τα άστρα μπορεί να έχουν σε τροχιά γύρω τους πλανήτες που να έχουν ζωή, αλλά αυτοί θα είναι σχετικά απομακρυσμένοι από αυτά…
  3.    «Η ζωή μπορεί να αναπτυχθεί μόνο σε πλανήτες με μέση θερμοκρασία μεγαλύτερη του 0ος βαθμού Κελσίου.» Δεν ισχύει γιατί η προϋπόθεση για την ύπαρξη ζωής όπως την ξέρουμε δεν είναι μία απόλυτη τιμή θερμοκρασίας, αλλά η ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή, η οποία εξαρτάται πλην της θερμοκρασίας και από την πυκνότητα της ατμόσφαιρας του πλανήτη. Το όριο λοιπόν αυτό των 0 βαθμών Κελσίου θα μπορούσε να ισχύει πέραν της Γης, μόνο για πλανήτες που έχουν ακριβώς ίδια ατμοσφαιρική πυκνότητα με αυτήν της Γης. Για τους πλανήτες με πυκνότερη ατμόσφαιρα, το όριο αυτό των ο βαθμών θα κατέβαινε, ενώ σε πλανήτες με αραιότερη ατμόσφαιρα θα ανέβαινε.
  4.     «Ανώτερο όριο μέσης θερμοκρασίας για την ανάπτυξη της ζωής σε έναν πλανήτη είναι αυτό στο οποίο το νερό βράζει στην ατμόσφαιρά του.» Το λάθος στην θέση αυτή είναι ότι το ανώτερο όριο για την βασισμένη στον άνθρακα ζωή που ξέρουμε δεν μπορεί να είναι άλλο από τους 60 βαθμούς Κελσίου, μιας και σε αυτήν την θερμοκρασία διαλύονται οι χημικοί δεσμοί που είναι απαραίτητοι για την συνέχιση της ζωής.
  5. Υπεργαίες (αριστερά) και Γη (δεξιά).
  6.         «Η Γη είναι το τέλειο μέρος για την ανάπτυξη της ζωής και η ομοιότητα ενός πλανήτη με αυτήν καθορίζει την δυνατότητα ανάπτυξης σε αυτόν της ζωής όπως την ξέρουμε.» Μέχρι πρόσφατα η ιδέα ότι η Γη είναι το ιδανικό μέρος για να ευημερήσουν και να εξελιχθούν οι ζωντανοί οργανισμοί όντως ήταν ευρέως διαδεδομένη στους επιστημονικούς και μη κύκλους που ασχολούνταν με το θέμα. Ωστόσο η θεώρηση αυτή προσφάτως αναθεωρήθηκε, μιας και η κατηγορία πλανητών που είναι γνωστή ως υπεργαίες διότι έχουν μέγεθος αρκετά μεγαλύτερο από αυτό του μητρικού μας πλανήτη, αποδείχθηκε πως είναι πιο ιδανική για την ανάπτυξη της ζωής για μία σειρά από λόγους όπως για παράδειγμα η ισχυρή ηλεκτρομαγνητική προστασία από τον ηλιακό άνεμο ή το ηπιότερο και σχετικά ομοιογενές καθ’ όλη την διάρκεια του έτους κλίμα.                                                                                                                                                                                                    
  7.    «Όλα τα αστέρια έχουν τις ίδιες πιθανότητες να έχουν πλανήτες που φιλοξενούν ζωή.» Είτε συνυπολογίζουμε τον Ήλιο μας, είτε όχι στον κανόνα αυτό, η υπόθεση παραμένει λανθασμένη. Η θέση ενός άστρου μέσα στον γαλαξία έχει αποδειχθεί πως επηρεάζει κατά πολύ την πιθανότητα ανάπτυξης ζωής στους πλανήτες του. Αυτό συμβαίνει επειδή άλλα αστέρια βρίσκονται, όπως ο Ήλιος μας, σε ήρεμες περιοχές του γαλαξία και η ζωή αναπτύσσεται σε κάποιους πλανήτες τους, ενώ άλλα βρίσκονται σε πιο «βίαιες» περιοχές όπου η συχνή επίδραση ισχυρών κοσμικών δυνάμεων δεν αφήνει χρόνο για την ομαλή εξέλιξη της ζωής, αφανίζοντάς την.
  8.        «Ζωή μπορεί να υπάρξει μόνο σε πλανήτες και όχι σε δορυφόρους.» Ναι, δεκτό ότι είναι ευκολότερο η ζωή να αναπτυχθεί σε έναν πλανήτη, αυτό όμως δεν αποκλείει την πιθανότητα να αναπτυχθεί και σε έναν αρκετά μεγάλο σε μάζα δορυφόρο, δεδομένης πάντα της ύπαρξης των απαραιτήτων συστατικών για την ανάπτυξη της ζωής. Η δε μεγάλη διάρκεια των δορυφορικών νυκτών που οφείλεται στο ότι ο πλανήτης γύρω από τον οποίο κινείται ο δορυφόρος μπορεί να του κρύβει το αστρικό φως για μέρες ολόκληρες, δεν είναι απαγορευτικό για την ανάπτυξη της ζωής. Ακόμα και στην Γη άλλωστε, η πολική νύχτα δεν εμπόδισε κάποια είδη δένδρων να ευδοκιμήσουν και πέρα από τους πολικούς κύκλους…
  9.      «Λίγοι μόνο πλανήτες με ζωή θα έχουν νοήμουσα ζωή.» Οι νόμοι της φυσικής εξέλιξης της ζωής διαψεύδουν αυτήν την θεωρία. Νομοτελειακά η ζωή έχει την τάση να εξελίσσεται σε συνθετότερες μορφές και τελικά να φτάνει σε μορφές ικανές να αναπτύξουν νοημοσύνη και πολιτισμό. Ανεξαρτήτως του τεχνολογικού επιπέδου των εξωγήινων πολιτισμών, οι περισσότεροι γεώμορφοι κόσμοι πρέπει να έχουν νοήμουσες μορφές ζωής, πιθανόν δε συχνά ανθρωποειδείς και οι υπόλοιποι να είναι στην συντριπτική τους πλειοψηφία κόσμοι πολύ νέοι για να προλάβει να εξελιχθεί σε αυτούς η ζωή αρκετά για να γίνει νοήμουσα…
  10.      «Οι εξωγήινοι, αν υπάρχουν, θα είναι κάτι τελείως ξένο στα μάτια μας.» Η υπόθεση αυτή που συχνά συνδυάζεται με ευφάνταστες περιγραφές του πώς θα μπορούσαν να είναι οι νοήμονες εξωγήινοι, πιθανότατα θα αποδειχθεί αναληθής. Αυτό συμβαίνει διότι αν η εξέλιξη της ζωής ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες, οι οποίοι ισχύουν σε όλο το Σύμπαν, τότε τα αποτελέσματά της από τόπο σε τόπο θα πρέπει να είναι από παραπλήσια ως πανομοιότητα. Ως εκ τούτου το πιθανότερο είναι πως μελλοντικά θα συναντήσουμε στο διάστημα πολλούς πολιτισμούς ανθρωποειδών εξωγήινων που θα μας μοιάζουν περισσότερο απ’ όσο θέλουμε ή και τολμάμε να φανταστούμε, έχοντας όμως παράλληλα και κάποιες μικροδιαφορές σε σχέση μ’ εμάς.
  11.      «Όσο πιο αρχαίος είναι ένας πλανήτης με νοήμουσα ζωή, τόσο πιο εξελιγμένος θα είναι και ο πολιτισμός της.» Ο κανόνας αυτός θα μπορούσε να ισχύει σε αρκετές περιπτώσεις, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσαμε να τον δεχτούμε ως καθολικό. Η αρχαιότητα άλλωστε του πλανήτη από μόνη της, δεν εγγυάται και την γραμμικότητα ως προς την ανάπτυξη του πολιτισμού σε αυτόν. Ο εν λόγω πολιτισμός θα μπορούσε να έχει εξελιχθεί ταχύτερα ή βραδύτερα από τον γήινο πολιτισμό, ενώ μία φυσική ή τεχνητή καταστροφή ενδεχομένως να μπορούσε να τον εκμηδενίσει ή και να τον αναγκάσει να ξεκινήσει και πάλι εκ του μηδενός.                                                                                                                                                                                                                                                
  12.    «Αν υπάρχουν νοήμονες εξωγήινοι στο διάστημα, τότε αυτοί θα είναι τεχνολογικά πιο προηγμένοι από ‘μας, θα μας ανακαλύψουν πρώτοι και σίγουρα θα μας εξολοθρέψουν, όπως οι Ισπανοί κονκισταδόρες τους ιθαγενείς της Νοτίου Αμερικής.» Η θέση αυτή συνενώνει τρία λάθη σε μία μόνο πρόταση. Πρώτ’ απ’ όλα, η αρχαιότητα ενός πλανήτη σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες (κλίμα, φυσικές καταστροφές, μέγεθος του πλανήτη, χερσαία επιφάνειά του κλπ.) επηρεάζει καθοριστικά το επίπεδο του πολιτισμού του πλανήτη αυτού. Δεδομένου λοιπόν ότι υπάρχουν πλανήτες αρχαιότεροι και πλανήτες νεότεροι της Γης, καθώς και πλανήτες που επλήγησαν από μία καταστροφή κατακλυσμιαίων διαστάσεων παλαιότερα ή πιο πρόσφατα σε σχέση με την τελευταία τέτοια μεγάλη καταστροφή που γνώρισε η Γη, μπορούμε με ασφάλεια να πούμε πως εξωγήινους θα βρούμε και πιο προηγμένους τεχνολογικά σε σχέση μ’ εμάς και λιγότερο… Ύστερα το ότι εμείς δεν θα ανακαλύψουμε κανέναν εξωγήινο πολιτισμό διότι οι εξωγήινοι πολιτισμοί, όντας τεχνολογικά ανώτεροι, θα ανακαλύψουν πρώτοι εμάς, όντας σε άμεση συνάρτηση με το παραπάνω, θα μπορούσε να αληθεύσει μόνο για μεμονωμένες περιπτώσεις εξωγήινων φυλών του κοντινού σχετικά Σύμπαντος. Τέλος η δήλωση που γίνεται με τόση βεβαιότητα πως οι εξωγήινοι θα είναι εχθρικοί και θα θέλουν να υποδουλώσουν ή να εξαλείψουν το ανθρώπινο γένος είναι μάλλον πιο σχετική με τον ανθρώπινο φόβο του αγνώστου, παρά με την πραγματικότητα. Ρεαλιστικά το πιθανότερο είναι, όπως συνέβαινε επί χιλιετίες και στην Γη, οι διαστρικές σχέσεις να είναι κατά κανόνα σχέσεις δίκαιης ή μη συμβίωσης και όχι σχέσεις θηράματος και λείας. Αν το καλοσκεφτούμε, πέραν του προαναφερθέντος παραδείγματος με τους Ισπανούς και τους Ινδιάνους και μερικά ακόμα παρόμοια θλιβερά παραδείγματα, τις περισσότερες φορές που δύο πολιτισμοί άγνωστοι μεταξύ τους συναντήθηκαν για πρώτη φορά, ανεξαρτήτως του πόσο καλές ή κακές σχέσεις σχημάτισαν, δεν ενδιαφέρονταν να αφανίσουν ο ένας τον άλλον. Αντίθετα, το συνηθέστερο είναι να προσπαθούν να οικοδομήσουν σχέσεις ειρήνης και επικερδούς εμπορίου. Όχι πως δεν υπήρξαν πόλεμοι και συγκρούσεις, αλλά αυτοί αποτελούσαν συνήθως ένα απειροελάχιστο μέρος του χρόνου αλληλεπίδρασης των πολιτισμών και σπάνια στόχευαν στην ολική καταστροφή του αντιπάλου. Ως εκ τούτου, δεν θα ήταν παρακινδυνευμένο να πούμε ότι η πιθανότητα να βρούμε εχθρικούς εξωγήινους δεν μπορεί να υπερβαίνει το 50% και ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, η πιθανότητα η έχθρα τους να φτάνει σε σημείο να θέλουν τον πλήρη αφανισμό της ανθρωπότητας είναι πολύ περιορισμένη… Αν ήθελαν άλλωστε κάτι τέτοιο, θα μπορούσαν να το πετύχουν και στο παρελθόν, πριν η ανθρωπότητα, έχοντας αναπτυχθεί επαρκώς τεχνολογικά, αρχίσει να αναπτύσσει το Πρόγραμμα του Πολέμου των Άστρων (Star Wars Project), προετοιμαζόμενη για μία πλανητικής κλίμακας εισβολή…